Эх зөгий

Үүр бүрт нэг эх зөгий байдаг. Эх зөгий үүрэндээ байнга байдаг. Түүний үндсэн үүрэг  бол өндөглөж, олон зөгий төрүүлж, үр удмаа үргэлжлүүлэх юм. Түүний өндөглөх ашигтай хугацаа нь 2-3 жил бөгөөд дунджаар 3-5 жил насална. Эх зөгий гаднах байдлаараа бусад зөгийнөөс эрс ялгардаг. Том биетэй, илүү өнөглөг учир анхаарал татахуйц байдаг. Эх зөгий өөрийн үүрнээс зөвхөн амьдралынхаа эхний өдрүүдэд хээл авахаар, хожим бүл тасрах үед нисч гарна. Тодорхой хугацаанд эр зөгийнүүдийн дунд орно. Эх зөгийн далавч эр зөгийнхөөс бодвол арай жижигхэн, биеийнхээ Хагастай тэнцүү байдаг. Биеийнх нь доод хэсэг нь шар, харин дээд хэсэг нь бусад зөгийг бодвол илүү бараан өнгөтэй байдаг.
Эх зөгий үүрнээс гарч ажилчин зөгийн хийдэг ажлыг хэзээ ч хийдэггүй. Тэрээр хөлөндөө цэцгийн тоосны уутанцаргүй, соруул нь цэцгийн шүүс сороход хүрэхээргүй богино байдаг. Хатгуураараа хүн хатгахгүй зөвхөн дайсны эсрэг биеэ хамгаалахад хэрэглэнэ. Эх зөгий ямар нэг байдлаар үхвэл бүл тэр чигээрээ устана гэсэн үг. Нэг үүрэнд хэзээ ч 2 эх зөгий байдаггүй. Харин өрх тусгаарлах бол муудалцалгүй хэсэг сүрэг аван салдаг. Тэд 2-р сарын дунд үеэс эхлэн олон зуун өндөг гаргаж эхэлнэ. Ид өндөглөлтийн үедээ өдөрт 1500-3000 хүртэл өндөг гаргадаг. энэ үед түүнийг 18-20 залуу ажилчин зөгий сүүнцэрээр тэжээдэг.
Сүүнцэр нь залуу зөгийн хоолойн булчирхай болон зажлуурын хэсгээс ялгаран гардаг цайвал өнгөтэй өтгөрсөн уураг маягийн зүйл байдаг. Өдөрт гаргасан өндөгний жин нь өөрийнх нь биеийн жингээс даруй 2,5 дахин их байдаг. Эх зөгийг энгийн өндөг байхаас нь эхэлж тусгаарла, авгалдай болсон үед нь бусад ажилчин зөгийн авгалдайнаас ялгаатай хооллож эхэлдэг. Түүнийг хамгийн шим тэжээлтэй сүүнцэрээр удаан хугацаагаар тэжээж, 16 хоногт насанд хүрсэн эх зөгий болгодог байна. Эх зөгий зөвхөн өндөглөж үр удмаа үдээхээс гадна бүлийг нэгтгэж, үүрний ажлын системийг алдагдуулахгүй байхад нөлөөлдөг бодис ялгаруулж байдаг.

Зөгийн бүл

Зөгий эртнээс хүн төрөлхтөнтэй зэрэгцэн оршсоор ирсэн бөгөөд хүмүүс зөгийг тэжээж аж ахуйдаа шим тэжээлийг нт хүртэж байжээ. Балт зөгий цэцгийн тоос, лав, эрдэс бодисыг нааж цавуудан үүр барьж өндөглөн, ураг төрлөө дагаж олон мянгаар сүрэглэн бүлээр амьдардаг нийгэмч шавьж юм. Зөгийн нэг бүлд нэг эх зөгий, хэдэн зуун эр зөгий, хэдэн мянган ажилчин ажилчин зөгий байдаг ба тус тусдаа ажил үүргийн нарийн зохион байгуулалттай амьдрах тул нэг ч зөгий өөрийн сүргээсээ тасран ганцаар амьдардаггүй.

 Ажилчин зөгийн тоо улирлаас улиралд өөрчлөгдөн хэдэн мянгаас хэдэн зун мянга болдог. Зөгийн бүл бүр өөр өөрийн үнэртэй байдаг. Тиймээс гадагшаа ниссэн зөгий энэхүү үнэрийн тусламжтайгаар өөрийн үүрэндээ саадгүй буцаж ирж чадна. Үүрний гадаа харуул зөгийнүүд байдаг ба өөр үүрний зөгийн оруулдаггү, шаардлага гарвал бүр устгадаг байна.